GEÇMİŞTEN GÜNÜMÜZE ATOM MODELLERİNİN SERÜVENİ

Yapım halindeki bir binayı düşünelim, binanın duvarlardan oluştuğunu ve duvarların tuğlalardan oluştuğunu kestirebilirsiniz. Tuğlaların killerden yapıldığını ve killerinde küçük taneciklerden oluştuğunu biliyoruz. Peki kil tanecikleri nelerden oluşur ? Bunun en basit yanıtı, atomdur. Acaba atomun yapısı nasıl ? Bu yapı modellerle gösterilebilir mi? Atomun serüveni çok eski yıllardan beri bu araştırmalar sürüyor.. Günümüzdede hala süren bu serüvenin günümüze kadar gelen basamaklarını hep birlikte inceliyelim..

ATOM BÖLÜNÜR MÜ?

Atom hakkında ilk görüş M.Ö. 400’lü yıllarda Yunanlı filozof Democritus tarafından ortaya konmuştur.
Democritus, maddenin taneciklerden oluştuğunu savunmuş ve bu taneciklere atom adını vermiştir. Democritus, atom hakkındaki görüşlerini deneylere göre değil varsayımlara göre söylemiştir. Democritus’ a göre;
• Madde parçalara ayrıldığında en sonunda bölünemeyen bir tanecik elde edilir ve bu tanecik atomdur.
• Bütün maddeler aynı tür atomlardan oluşur.
• Maddelerin farklı olmasının nedeni maddeyi oluşturan atomların sayı ve dizilişi biçiminin farklı olmasıdır.
• Atom görülemez.
• Atom görülemediği için bölünemez.


             DEMOKRİTOS




İLK ATOM MODELİNİ KİM YAPTI? 

 Atom modeli konusunda araştırma yapılması 19. yüzyılı buldu.Atom ve Atomun yapısını ilk bulan İngiliz kimyazı John Dalton oldu.
•Dalton tüm tüm maddelerin atom adı verilen küçük parçacıklardan oluştuğunu ileri sürdü.
•Aynı elementlerin atomları aynı, farklı elementlerin atomları farklı demiştir.
•Atomun parçalanmadığını ve yeniden oluşmadığını, bu yüzden içi dolu küreler olduğunu söylemiştir.
•Bu teori tamamıyla doğru değildi çünkü; Demokritus gini atomun tamamen parçalanmayacağını söylüyordu.
•O zamanın teknolojisiyle bu kadarı söylenebiliyordu.




           JHON DALTON




ELEKTRONLAR ÜZÜMLÜ KEKİN NERESİNDE?

 1897 yılında İngiliz fizikçi Jhon Joseph Thompson, yaptığı deneyler sonucu , maddenin en küçük parçasının atom olmadığını onu oluşturan daha küçük parçacıklar olduğunu kanıtlamıştır. 
Thompson'a göre ;
 •Atomun içinde artı ve eksi yükler vardı ve bunlar üzümlü kek içindeki üzümler gibi dağılıyorlardı.
 •Üzümler eksi geri kalan kısım artıydı.
•Aynı cins yüklerin birbirini ittiğini,
farklı cins yüklerin birbirini çektiğini ortaya koymuştur.
•Eksi yüklere ''elektron '' adını ilk kez Thompson verdimiştir.
•Üzümlü kek modeli , Daltonun '' atomlar parçalanmaz.'' teorsinin yıkılmasına sebep olmuştur.

 

GÜNEŞ SİSTEMİ GİBİ...

Yeni Zelandalı fizikçi Ernest Rutherford, Thompson'ın üzümlü kek modelini beğenmemiş olacak ki yeni arayışa girdi.

Çok küçük olduğundan atomu görmek mümkün değildi. O zamanlar bilinen en küçük madde alfa taneciğiydi. Alfa tanecikleri artı yüklü biliniyordu.

Rutherford çok ince altın levhaya alfa taneciklerini gönderdi. Bu taneciklerin çok az bir kısmı aynen yansırken bazıları belli açılarla yansımış fakat büyük bir bölümünün aynen geçtiğini görmüştür. Yaptığı deney sonucuna göre:

•Atomdaki pozitif yükler çekirdek denen çok küçük bir bölgededir.

•Alfa tanecikleri sapmasına yol açan yoğun kesim çekirdekte toplanmıştır.

•Çekirdekteki yük miktarı,bir elementin bütün atomları için aynı,farklı atomları için farklıdır.

•Elektronlar çekirdekten oldukça uzakta yer alırlar.Elektronların bulunduğu hacim,çekirdeğin bulunduğu hacimden çok büyüktür.Atomun büyük bir kısmı boşluklu yapıya sahiptir.

Elektronlar çekirdeğin etrafında dönüyorlardı tıpkı Dünya'nın Güneş'in etrafında döndüğü gibi..

BOHR ATOM  MODELİ

Bohr yaptığı çalışmalarda Rutherford atom modeline göre, elektronların çekirdek etrafında dönmeleri ile enerji yaymaları sonucunda enerjilerinin azalacağını ve çekirdek üzerine düşeceklerini hesapladı, fakat böyle bir elektron düşmesi gerçekleşmediği için Rutherford atom teorisinin bazı yanlışlıklarının olması gerektiğini fark etti ve bu teoriye bazı eklemeler yaptığı yeni bir atom modeli ortaya attı.

Bohr atom modeline göre;

1. Elektronlar çekirdek çevresinde rasgele dairesel bir yörüngede değil, belli enerjiye sahip olan dairesel yörüngelerde bulunabilirler. Bu yörüngelere enerji seviyesi adı verilir.

2. Elektronlar bulundukları enerji seviyesinin enerjisine sahiptir. Enerji seviyeleri atom çekirdeğine yakınlığına göre n = 1, 2, 3, 4, 5, 6 gibi tamsayılarla veya K, L, M, N, O, P, Q gibi harflerle ifade edilirler.

3. Yüksek enerji düzeyinde bulunan bir elektron daha düşük enerji düzeyine geçerse fotonlar halinde ışık enerjisi yayar, tersi bir şekilde bir elektron bulunduğu enerji düzeyinden daha yüksek bir enerji düzeyine geçebilmek için dışardan enerji almalıdır. Bir atomun elektronları dışardan enerji alarak yüksek enerji düzeyine yükselirse bu atoma “uyarılmış atom” denir.

  



DAHA SONRA NELER OLDU?

Bohr atom modelinden günümüze kadar birçok yenilikler oldu.Bunlardan en önemlisi, Protonun yanlız olmadığı ve ''nötron'' adına bir arkadaşı olduğuydu. Bunu bulun İngiliz fizikçi James Chadwicktir.

                                                                Jamez Chadwick





GÜNÜMÜZDE GEÇERLİ OLAN ATOM MODELİ

Günümüzde atomların elektron,nötron ve protonlardan oluştuğunu biliyoruz. Proton ve nötronlar merkezde, elektronlar çekirdeğin çevresinde bulunuyorlar. Elektronların yerlerini kesin olarak bilmesekte nerelerde olabileceğini tahmin ediyoruz. Ayrıca elektronlr dairesel değil..
Elektorunun bir futbol topu düşünürsek, proton ve nötronlarda futbol sahası kadar olduğunu söyleyebiliriz ! 

 ÖRNEK SORULAR

1)  Maddeleri oluşturan en küçük birimin atom olduğunu belirten kişi kimdir?
       CEVAP=Democritus(Demokritos)

2) Atom konusunda ilk bilimsel çalışmayı yapan bililm insanı kimdir?
      CEVAP=John Dalton(Con Daltın)

3) Atomları içleri dolu ve parçalanamayan berk kürelere benzeten bilim insanı kimdir?
     CEVAP=John Dalton (con daltın)

4)Atomu üzümlü keke benzeten bilim insanı kimdir?
     CEVAP=John Joseph Thomson(con jozef tamsın)

5) Thomson üzümlü kekin kek kısmını neye benzetmiştir?
     CEVAP=Pozitif yüklere